СЕЌАВАЊА ЗА ЈАНЕ САНДАНСКИ

За тоа дека Јане Сандански не беше само Војвода и борец за слобода на својот народ, зборува и записот од киднапираната придужничка на Мис Стон , Катерина Цилка.

Опис што ја насликува душата на Сандански, но веројатно и душата на македонското движење од тоа неверојатно ужасно време

Таа се породила на 22 декември 1901 година а бебето било крстено Елена, во чест на Мис Стон.По породувањето, Катерина Цилка ја измачувала мислата за тоа што ќе се случи со нејзиното бебе. „Несреќно ми бебенце“, се сеќавала на размислувањата во тие моменти, „бесценето мое, што ќе стане со тебе? Ќе те поштедат ли овие луѓе кога нема да се потчиниш на нивното ‘Пст!‘ и ‘Тивко!‘? Бебињата и нивниот плач се најслатката магија на светот, но и најнесаканото нешто кај разбојниците“, си велела таа прашувајќи се во првиот час по породувањето каде се четниците. Се плашела дека четата всушност се советува за тоа како да и го одземат детенцето.

Нејзиното размислување го прекинало чкрипење на вратата. Влегол најмладиот четник. Ја прашал дали бебето е машко. „Благословено девојче“, брзо одговорила мис Стоун. Четникот проговорил уште неколку збора за тоа дека ако било машко, ќе го направеле ајдутин, а потоа наполнил вино од бочвата што се наоѓала над главата на Цилка. „При тоа, додека точеше, ме испрска со вино по лицето, бидејќи чепот од бочвата се наоѓаше веднаш над мојата глава и тргна кон вратата со зборовите: ‘Треба да и однесам од виното на четата. Треба да пиеме за здравје на малечкото.’ Неубедлив изговор за пиењето“, раскажувала Цилка.

Според нејзиното сеќавање, два или три часа подоцна се појавил самиот водач.

„Тој беше висок, силен и мургав. Неговите очи, другпат свирепи, сега беа наведнати. Ништо не кажа; застана пред огнот и изгледаше дека потонал во своите размислувања. Секогаш кога бебето ќе заплачеше тој се сепнуваше - не беше свикнал на вакви нешта“, запишала Цилка.

Сите во собата молчеле, со исклучок на бебето. За да ја наруши непријатната тишина, мис Стоун го кренала бебето и му го подала на Сандански. Тој се збунил.

„Од почетокот изгледаше збркано, но додека го гледаше малото беспомошно суштество во неговите силни раце, на лицето му се појави насмевка. Бев неспокојна, му го гледав изразот, му ги читав мислите, го чекав резултатот“, го искажувала Цилка чувството на неизвесност.

„И кога неговата насмевка стана поголема и подолга, тој ја наведна својата глава до главата на бебето. За мене тој веќе не беше разбојник, туку брат, татко, заштитник на моето дете. Сега реши да се одмори малку, седна до огнот и почна да ја топли раката на бебето. Срцето ми се исполни со радост, почувствував олеснување... Неговиот глас сега беше најслатка музика за моите уши, зашто зборуваше за бебето, беше загрижен тоа да не настине“, се сеќавала Цилка.

Тогаш Сандански се кренал на нозе, и го вратил бебето на мис Стоун и побарал список на сé што ќе биде неопходно како храна за мајката. Цилка продолжува: „А сега, рече тој обраќајќи им се на старата жена и на мис Стоун, вие легнете да спиете. Што се однесува до бебето, јас ќе седнам тука и ќе го топлам. Старата баба легна на земјата и брзо почна да дише тешко. Таа сигурно се   чувствуваше како дома, бидејќи нејзиниот дом сигурно не беше подобар од нашата колиба. Мис Стоун,  откако направи сé да ми биде удобно и да се стоплам, легна на голата земја до моите нозе. Преку ноќта сигурно сум   заспала, зашто скокнав уплашена. Каде е бебето, викнав. Се загледав низ собата. Двете жени спиеја“, раскажувала Цилка. И го здогледала Сандански. Седел близу огнот, свртен со грбот кон неа, а главата му паѓала, тој одново ја  кревал, но безуспешно - таа повторно паѓала во сон. Глетката ја успокоила штотуку породената мајка: „Бебето слатко спиеше во неговите силни машки раце. Го погледнав. Го разгледав убаво. Таму, од страна беше револверот, таму беше и страшната кама и, пак таму, малото бебе, нежно гушнато во железните раце. Истовремено  се насмевнав и расплакав од радост... Можно ли е? Дали е тоа истиот човек кого само пред неколку месеци го видов како безмилосно убива со камата една несреќна жртва? Дали е тоа истиот човек што до неодамна нé заплашуваше и ни се закануваше со нашите животи? Да, тоа е истиот човек, никој друг. Настапи утрото. Водачот се држеше покровителски кон бебето. Го нарекуваше со  нагалени имиња. Тоа беше ‘малата ајдутка’, ‘ќерката на четата’, но најсакано име за неа му беше к’сметче. Тој правеше сé што може за да се чувствуваме поудобно. Го разгоруваше огнот, вареше јачмен, готвеше кокошка  и се трудеше колку што може да биде пополезен.  Истиот тој човек заборави на сите опасности надвор. Малото детенце го завладеа неговото срце. Тој не мислеше за ништо друго и не зборуваше за ништо друго, освен за малото к’сметче. Се смееше, се шегуваше, изгледаше така  среќен како тоа да беше негово сопствено дете“, го опишува Цилка односот на Сандански кон девојчето, кое неколку часа подоцна ќе биде крстено Елена и ќе биде благословено од Манданата. Опис што ја насликува душата на Сандански, но веројатно и душата на македонското движење од тоа неверојатно  ужасно време.
Автор: Дарко Јаневски

КРАТОВСКИТЕ ЕВАНГЕЛИЈА ОД 14 ВЕК

Kratovo Four Gospels

Стари ракописи - колекција во Националната и универзитетска библиотека "Св Климент Охридски"- Скопје е одговорна за откривање, евидентирање, собирање, проучување, држење и кредитирање на старите ракописи од Македонија. Збирката содржи 244 ракописи.Еден од најзначајните ракописи во оваа колекција е ‘Четирите кратовски Евангелија ‘од македонската книжевна школа кој датира од средината на14 век.Од овој ракопис се сочувани 151страница. Се смета дека е напишан од три различни луѓе. Во ракописот се сочувани и две знамиња:едно на почетокот на Евангелието на Марко,лист бр.39 и на почетокот на Евангелието на Лука,лист.69.Постои зелена линија на која со црвени букви е напишан насловот.Јасно е дека се работи за одреден тип на антички македонски орнаменти карактеристични за 12-ти и13-ти век. Исто така постојат и округли црвени иницијали со свиткани краеви,карактеристични за средината на 14век

The Old Manuscript Collection in the National and University Library "St. Kliment Ohridski"- Skopje is responsible for discovering, recording, collecting, studying, holding and lending of the old manuscripts from Macedonia. The Collection contains 244 manuscripts. One of the most significant  manuscript  in this Collection is the Kratovo Four Gospels from the Macedonian Literary School of Kratovo dating from the middle of the 14th century. From this Manuscript 151 sheets have been preserved. The script of the first two sheets is a nice calligraphic uncial writing from the 14th century; the rest of the text is written with simpler uncial writing, containing semi- uncial elements; it had been written by three different persons. The redaction is Macedonian of the School of Kratovo. The Manuscript has a modest but rather characteristic ornamentation. Two flags have been preserved: one at the beginning of the Gospel of Mark, sheet No.39 and at the beginning of the Gospel of Luke, sheet No.69. There is a green line on which red letters from the title are written- this is a particular type of ancient Macedonian ornamentation characteristic for the 12th and the 13th centuries. There are also round red initials with curved endings, characteristic for the middle of the 14th century.

Gordana Dimovska

Мacedonian timeline

Krste Petkov Misirkov

Misirkov was the founder of the modern Macedonian literary language and orthography, and the editor and publisher of the first scientific, literary and political journal to appear in the Macedonian language. He was forced to spend his life in exile, as he relates in his "Memories and Impressions," "a wanderer in other lands, from which I tried to be of use to my oppressed country." He died in poverty in Sofia on 26th July 1926.
Мисирков е основоположник на современиот македонски литературен јазик и правопис и уредник и издавач на првиот научен, литературен и политичкиот журнал на Македонскиот јазик. Тој бил принуден да го помине својот живот како бегалец, како што и самиот кажува во ‘ Спомени и впечатоци", "скитник во други земји, од каде што се обидував да бидам од корист на мојата угнетена земја." Тој умрел во сиромаштија во Софија на 26 ју 1926.

Gordana Dimovska

Денот на мајката

Денот на мајката во многу земји во светот  има посебно значење затоа што ја истакнува значајната улога  на мајките во грижата за семејството и општеството.

Личноста која се избори да се интернационализира овој ден е американката Ана Џарвис. Родена во Западна Вирџинија во1864. Нејзината мајка Ен Џарвис била основач на работни клубови за унапредување на хигиената во здравството. Во своето детство често и помагала на својата мајка и во одгледување на каранфили па можеби и од таму идејата да се даваат каранфили за сите мајки на овој ден. По смртта на Ен Џарвис во 1905 година, Ана се заколнала на нејзиниот гроб дека ќе се избори за посебен ден во чест на сите мајки во светот.  Така започнала со кампањата за прогласување на ден на мајката. Се откажала дури и од својата работа како учителка само да пишува писма до политичарите за да се усвои нејзиниот предлог кој за првпат го доставила во 1908 година. Нејзиниот предлог се усвои и официјализира во 1914 година од страна на американскиот конгрес. Во Австралија, Денот на мајката се слави втората недела од месец мај.

 Џарвис сакала овој ден да се слави со посета на мајката и пишување на писмо.  Таа не можела да ги поднесе оние што продавале и оние што испраќале честитки.

"Неискрена печатена картичка или подготвена телеграма, не значи ништо освен тоа дека сте премногу мрзливи за да и напишете на жената која за вас направила повеќе отколку кој било на светот. Секоја мајка попрво би сакала да добие еден ред најлошо напишан текст од својот син или ќерка, отколку некаква честитка."

 Среќен ден до сите мајки во светот. Вашата грижа за семејството, вашата посветеност на работно место, активност во заедницата се од огромно значење за општеството во кое живеете.

Anna Marie Jarvis (May 1, 1864, Webster, West Virginia – November 24, 1948, West Chester, Pennsylvania) is the founder of the Mother's Day holiday in the United States.

She swore at her mother's gravesite in 1905 to dedicate her life to her mother's project, and establish a Mother's Day to honor mothers, living and dead .Anna Jarvis gave up her job (sometimes reported as a teaching job, sometimes as a job clerking in an insurance office), to work full-time writing letters to politicians, clergy members, business leaders, women's clubs and anyone else she thought might have some influence

Anna Jarvis was able to enlist the World's Sunday School Association in the lobbying campaign, a key success factor in convincing legislators in states and in the U.S. Congress to support the holiday

1912: West Virginia became the first state to adopt an official Mother's Day

1914: the U.S. Congress passed a Joint Resolution, and President Woodrow Wilson signed it, establishing Mother's Day, emphasizing women's role in the family (not as activists in the public arena, as Howe's Mother's Day had been).

Gordana Dimovska