ЛЕГЕНДИ ЗА СВЕТИ НИКОЛА

Денот на Свети Никола е посеветен на најпочитуваниот светец, Свети Никола и со посебна почит и радост се слави на 19 декември. Свети Никола уште во детството бил пример за добродетел и проповедник. Во текот на животот се одрекол од материјалните придобивки и ги делел на сиромашните. Роден во малоазискиот град Патара во 4 век пристаниште на медитеранскиот брег на денешна Турција. Од неговиот избор за епископ во Мира, во Југозападна Мала Азија, неговите доблесни дела се намножија. За време на неговото патување до Божјиот гроб, силна бура го зафати бродот и уби еден од морнарите. Свети Никола со нежна и искрена молитва кон Бога го смири морето и го воскресна убиениот морнар.

ЛЕГЕНДА - УКРАДЕНОТО БОГАТСТВО ОД ТУРСКАТА БАНКА ВО БИТОЛА

Во Битола, во турско време, првите векови, имало турски магацин, што бил со злато. Нашите Македонии се собрале, од Турците не могле да живеат. Не им се давало тамо право. Нашите православии се собрале кумити и го запалиле магацинот во Битола.

Товариле дванајсе маски злато. И тргнале по сртта битолска и наишле ридовите па дошле во селото Кланков Мост, Kaj Петле.

Тука закопале три маски злато и тргнале по ридот нагоре, према Ореше и Папрадишта на Сланик. Останале уште девет маски за да одат, да бегаат за накаја Cкonje, ридовите да ги ванат. Испаднале на Куртовица. Коа испаднале на Куртовица и проденило.

ИСТОРИЈАТА НА МАКЕДОНИЈА

Легенда 
Си бил некој Новко од Дебар. Новко бил животописец, цртал светци на црквите. Новко еден ден тргнал од Дебар да ja бара историјата на Македонија. Toj дошол во еден манастир. Во манастирот имало владици, nonoj и калуѓери. Toj им рекол:

- Cnyшајте вие владици и nonoj, ќе ми кажете кaj се најдува

историјата на Македонија?

Во манастирот имало некој стар поп. Попот му рекол:

- Добро, ќе ти кажиме. На филан место се најдува историјата

на Македонија. На филан ден се отвара и се чита историјата. Три пати годишно се чита историјата.

Дошло време Новко да замини на пат во филан манастир. Новко патувал долго време. Стасал до филан манастир.

- Добар ден брака непознати. Али се надува во ова место

историјата на Македонија?

ПЛАТА СПОРЕД РАБОТА

 Си бил еден човек, многу умен. Тој имал три измеќари. Едниот земал двесте грошеви на година, другиот петстотини а третиот илјада. Тие се карале помеѓу себе.   Зошто ти да земаш илјада грошеви? И ти си човек, и јас човек?

А тој што земал двесте грошеви велел:

-          Ами јас зошто да земам двесте: делми и јас сум човек како вас? Еднаш мајсторот ги чул и ништо не им рекол ама сторил ниет да ги искуси и да им даде сами да ја разберат кој колку чини. Еднаш една вечер во зима тој имал гости.

      Тогаш му вели на тој слуга што земал двеста грошеви:

-          Донеси една пењушка!

Слугата донесува една пењушка и ја носи право на мајсторот.

-          Каде да ја ставам?

Арно, му вели мајсторот, остај ја таму и постој малку тука.

Потоа му вели на другиот слуга што земал петстони грошеви.- ајде – донеси една пењушка!

Тој оди, донесува една пењушка и ја става настрана. И нему му вели да постои малку. 

Тогај му вели и на третиот слуга што земал илјада грошеви да донесе една пењушка. Тој зема пењушка, влегува во одајата каде што седеле гостиве, видел оти биле на секнување фитилите на свеќите , ги секнува во една брзина и после ја наместува пењушката право на огнот каде што требало.

-          Е , - им вели господарот,  - вие сеедно се карате кој колку земал и зошто едниот зема повеќе а другиот помалку.  Сега видовте кој колку чини. Уште еднаш да не ве чујам да се карате.

Gordana Dimovska

ПАМЕТ ЗА ТРИ ЛИРИ

Народна приказна

Имало некое време еден татко. Тој имал девет синови, сите работни и добри. Дошло време за вршидба, ставиле снопје да се вршат но по селото се расчуло дека во градот се продава памет. Таткото размислил и дури потоа им рече на синовите:

Вие вршете, а јас ќе одам в град да видам каков памет се продава. Зел со себе три лири и тргнал. Кога стасал во градот ги прашал луѓето: Каде се продава памет?

Ете тука, му рекле луѓето. Така селанецот влегол во куќата откаршија и гледа еден стар човек.

Добар ден старче, ти ли продаваш ум?

Јас, - му рекол старецот. – но да знаеш, за еден збор се плаќа една лира.

Добро, еве ти една лира, ајде да видам што ќе ми кажеш. – му рекол таткото на старецот. Старецот ја зел лирата и му рекол:

Денешната работа за утре не ја оставај! – и замолчел.

Толку ли е  старче?

Толку, рекол старецот. Ако сакаш друг збор да ти кажам треба друга лира ми да дадеш.

Е добро, еве ти уште една лира!

Кога ќе се налутиш, изброј до петнаесет, па после да го извршиш тоа што си го помислил! – и пак замолчел. Селанецот се замислил и си рекол: Ми остана уште една лира, да му ја дадам, па што ќе биде нека биде. И му ја дал и последната лира. Тогаш старецот му рекол:

На матна вода јунак да не се правиш!

Така таткото за три лири добил три добри совети. Кога таткото се вратил дома гледа синовите го собрале житото на куп, го оставиле невеано и тргнале да носат други снопје. Тогаш тој им рекол: Не синови, прво ќе го извееме житото, ќе го осбереме во амбарот , а ако остане време ќе одиме по снопје.

Слушај татко, ќе донесеме снопје денес за да бидат готови утре, а утре ќе го извееме житото – рекле синовите.

 Не , не, сега ќе го извееме!

Синовите го послушале таткото, го извеале житото и тукушто го собрале во амбарот, се појавил темен облак и плиснал дожд. Толку силно врнело што ако синовите не го беа дигнале житото, дождот ќе го однесел.

По некое време селанецот се скарал со жена си и ја дигнал раката да ја заколе. Во тој момент се сетил на советот: “Кога ќе се налутиш изброј до петнаесет, па после изврши го тоа што си го помислил“. Тоа и го стори па жената остана жива.


Gordana Dimovska

НА МАТНА ВОДА ЈУНАК ДА НЕ СЕ ПРАВИШ

Еден ден селанецот со жена му и синовите решиле да одат на гости. Добро, но за да стигнат до роднините, требало да поминат преку река. Кога стигнале до реката, гледаат водата е матна.

-          Чекај жено, нека протече матната вода, потоа да ја прегазиме рекава! И баш во тој момент дошол еден Турчин со натоварен коњ. Тој им рекол:

-          Што чекате бре ѓаури?

-          Чекаме да помине матната вода, па да ја прегазиме реката.

-          Хм, се насмеал Турчинот, - задржете ми го коњов, јас да пробам да ја прегазам реката.

-          Добро ефенди!

Турчинот само што почнал да загазува во реката, водата го однела. Коњот со товарот останал кај селанецот. Кога матната вода поминала, селанецот со жената му и синовите ја прегазиле реката и си направиле добри гости. Вечерта се вратил дома и го растоварил коњот. Кога ги отворил дисаѓите што ќе види: биле полни со злато.

ЛЕГЕНДА ЗА ОХРИДСКОТО ЕЗЕРО

"Од што се страшиш и се плашиш, тоа ќе те најди“
Местото кај што е денеска Охрицкото Езеро во старо време било поле со најубави ливаѓе.
Близу до градот Орид имало едно изворче, многу длабоко и напраено како бунар со капак одозгора, да се заклопува како некоја кутија, што да нема влакно од кај да излези, нити да влезе внатре. Градо Орид бил како некое село и бидејќи немало во градот ни чешма, ни па бунар си лееле вода од изворчето, требало убао да го затвори капако. Не оти за да стои чис изворо, ами еден насиет, што му бил оставен на жените и на мажите од дедо – предедо, да го затворат изворот, оти , ако не го затворат, ќе избрзни водата и ќе му го удаи сето поле, можеби и селото. Знаејќи оричани тој стар насиет, со голем мукает го отворале и го затворале изворот, чунки сите верувале оти, ако го остаат отворен капако, ќе избрзни водата, и за вистина тоа и нашло. Од што се страшиш и се плашиш, тоа тоа ќе те најди – што рекле старите, да тоа и нашло и комшиите наши оричани. Се нашла една глупаа невеста што си залеала една вечер вода и од мрза, али од будалштина незина, не го затворила изворот со капакот. Штом се нашол изворот од устината надвор, та си текол , текол целата ноќ и се исполнило сето поле: станало цело блато. Кога се обзорило, отишле жени да си леат вода и што да видат  - сето поле се удаило во водата од изворчето. И не могле веќе да се приберат да си залеат од изворчето вода, ами си залеале открај. Бараа, тражија која беше таа жена што го остаи изворчето отворено, и ја нашле која невеста била, ама што да напраат, олди битти, тоа веќе се стори и не можело да се отстори. Од ден на ден растела водата, растела, дури се сторило цело езеро, како што го гледаме и денеска што е најголемо – Охридско езеро.

Марко Цепенков

Gordana Dimovska

ЛЕГЕНДА ЗА СВЕТА ИРИНА

Постојат неколку различни толкувања за животот и делото на Светата маченица Ирина. Се претпоставува дека таа живеела во првиот век п.н.е и потекнувала од градот Магедон, во Македонија. Според едно кажување таа при раѓањето ја викале "Пенелопа". Уште кога Пенелопа имала  6 години, сите ја заприметувале нејзината невообичаена убавина. Нејзиниот татко Ликиниј изнајмил учител да ја учи од книгата на мудроста уште од раното детство. Уште од тогаш Ирена гаела посебна љубов кон христијанството. Интересен е податокот за тоа дека нејзиниот татко почнал да размислува да ја мажи уште кога навршила 12 години.
Еден ден седејќи девојката крај прозорецот,одненадеж долетал бел гулаб. Тој во клунот носел мало гранче кое го пуштил на масата и веднаш одлетал.После еден час, во собата влегол орел и пуштил венче во различни бои и одлетал. За кратко време долетал и гавран кој оставил змија на масата.

Гледајќи го сетоа ова, девојката останала вчудоневидена. Го прашала својот учител што може да значи сето ова а тој и одговорил:

"Ќерко мила, гулабот е симбол на твојата убавина, добрина, смиреност и скромност.Маслиновото гранче означува Божја благодет која ја добиваме преку крштевањето. Орелот значи – цар на височините, победник – тоа значи дека ќе можеш да ги победуваш лесно непријателите и ќе имаш голема блискост со Бога.

Венчето од разнобојни цвеќиња  е како дар за вашите добри дела од Исус Христос , круна на вечната слава. Гавранот со змијата означува непријател, ѓаволот, може да предизвика да тага и прогон. Знаете, девојко, големиот крал, кој ја има власта на небото и земјата, сака да те земе за себе." Слушајќи го учителот , девојката многу се возбуди и голема љубов и топлина осети во нејзиното срце. Следниот ден, заедно со нејзиниот татко и неколку дворјани отидоа да разговараат за нејзиниот брак со принцот Ликиниј.  Кога виде дека нејзиното лице сјаеше убавина, како зрак на сонце, тој беше исклучително задоволен и рече:
- Еве, драго мое дете,ти веќе стигна за мажење.  Кажи ми сега, царски син е, дали ти се допаѓа?  Младата Ирина му рече на татко и да ја почека седум дена затоа што сака добро да размисли. Тој ја послуша и заминаа дома. Ирина скришно излезе да се моли:

Ако некој ме слуша, татко ми сака да ме омажи, но јас не сакам, сакам да останам девица и да служам само на Бога.Дали да го послушам татко или не? Господе, ти кој си горе на небото и во кого сите веруваат, кажи ми дали да се омажам?

Беше веќе доцна вечер, Ирина легна да спие. Во сонот виде ангел Божји кој и рече: Пенелопа, од денес па натаму ти ќе бидеш Ирина. Твоето име значи мир, просперитет, рај. Твојата добрина ќе ја следат илјадници и ќе веруваат во Бога.Твоето име е чудесно и единствено во светот.

Она што ти го кажаа за птиците, се е точно. Преку нив говореше Духот Божји. Оваа ноќ ќе дојди кај тебе Божјиот човек по име Тимотеј, христијански проповедник. Овој човек ги носи писмата на Павле. Тој ќе те удостои со Светото Крштение и ќе ти каже што ќе правите понатаму.По овие зборови на ангелот исчезна. За брзо време навистина дојде Тимотеј. Пенелопа се крсти и го доби името "Ирина". Тимотеј е исто така ја нарече неа невеста на Христа, и и заповеда да остане девица.
Кога по  седум дена дошол нејзиниот татко и  и зборувал повторно за брак, таа му  одговорила дека веќе станала невеста на Христа.
Од тогаш Ирина го проповедаше христијанството  меѓу луѓето. Преку своите страдања и посветеност кон Бога, успеала да принесе повеќе од сто илјади привразници кон Христа. За таа своја активност, била подложена и на голема тортура од страна на владетелите. Во една прилика дури била и закопана до гуша во земја во која ставиле змии и шкорпии. Но Господ секогаш и помагал преку ангелите кои го неутрализирале отровот и ја спасиле Ирина. Кога Бог и кажал на Ирина дека е дојден денот на нејзината смрт, таа се повлекла во една пештера. Пред тоа им нареди на своите приврзаници да  го покријат нејзиниот гроб со голем камен Кога после четири дена дошле на нејзиниот гроб во пештерата, гробот празен.

Gordana Dimovska

ЗОШТО ЉУБОВТА Е СЛЕПА

Еднаш, многу одамна, сите човечки суштества и сите човечки квалитети се нашле на едно скришно место на Земјата.Кога дошла Здодевноста се проѕевнала по третпат, а Лудоста, како и секогаш луда, предложила: - Ајде да си играме криенка! Кој најдобро ќе се скрие, ќе биде победник меѓу сите чувства. Интригата ја поткренала десната веѓа, а Љубопитноста, не можејќи да се воздржи, прашала: - Криенка? Каква е таа игра? - Тоа е една игра, почнала да објаснува Лудоста, во која јас ќе ги покријам очите и ќе бројам до милион, додека сите не се скриете. Штом ќе завршам со броење, тргнувам во потрага и кого нема да го пронајдам, тој е победникот. Ентузијазмот заиграл од радост, а истото го направило и Одушевувањето. Среќата толку скокала што успеала да ги наговори Сомнежот и Апатијата, кои никогаш и ништо не ги интересирало. Ама, не сакаа сите да си играат. Вистината беше против криењето, а и зошто би се криела? И така неа на крајот сите ќе ја пронајдат. Гордоста мислеше дека тоа е глупава идеја, иако всушност ја измачуваше мислата зошто нејзе не и текна прва да ја предложи играта. Вниманието не сакаше да ризикува. - Еден, два, три... почна да брои Лудоста. Прва се сoкри Мрзливоста, која како и секогаш, само се фрли зад првиот камен на патот. Вербата се качи на небото, Завидливоста се скри во сенката на Успехот, кој со мачење се искачи на врвот од највисокото дрво. Великодушноста никако не можеше да се одлучи каде да се скрие, затоа што секое место и се чинеше совршено за некој од нејзините пријатели. Убавината скокна право во кристално чистото езеро, а Срамежливоста ѕиркаше низ пукнатината на едно дрво. Прекрасноста го најде своето место во летот на една пеперутка, а Слободата - во здивот на ветрот. Себичноста најде скривница, ама само за себе! Лагата се сoкри на дното на океанот (лаже, на крајот од виножитото!), а Стрвноста и Страста - во кратерот на вулканот. Заборавот заборави да се скрие, ама тоа не е важно.

Кога Лудоста изброи 999.999, Љубовта се уште не најде скривалиште затоа што сите места беа зафатени. Здогледувајќи една градина со рози, скокна и се пикна меѓу прекрасните пупки од рози. - Милион!, извика Лудоста и почна да бара. Прво ја пронајде Мрзливоста, зад најблискиот камен. Наскоро ја слушна Вербата како расправа за теологијата со Господ, а Страста и Стрвноста скокнаа од вулканскиот кратер од страв. Случајно тука се најде и Завидливоста и, секако и Успехот. Себичноста не ни требаше да ја бараат. Сама излета од своето совршено скривалиште кое се покажа дека е кошница за пчели. Од толку барања Лудоста ожедне, и така во кристалното езеро ја пронајде Убавината. Со Сомневањето беше уште полесно, затоа што тоа не можеше да се определи за својата скривница, па остана да седи на блиските камења. Така Лудоста, малку по малку, ги пронајде речиси сите. Талентот во златните класја на житото, Тежината на душата во изгорената трева, Лагата на крајот (лажеше, сепак беше на дното на океанот!), а Заборавот заборави и дека воопшто нешто се играло. Само Љубовта не можеше никаде да ја најде. Ја пребара секоја грмушка, сите планински врвови и кога веќе беше бесна, ја здогледа градината од рози. Влезе меѓу розите, фати една сува гранка и од бес и изнемоштеност почна да ја удира по прекрасните пупки од рози. Одеднаш се слушна болен крик. Трњата од розите и ги изгребаа очите на Љубовта. Лудоста не знаеше што да прави. Го пронајде победникот, чувството над чувствата, ама Љубовта стана слепа. Плачеше и ја молеше Љубовта да и прости, и најпосле реши да остане засекогаш покрај неа, покрај Љубовта, и да и помага. Така Љубовта излезе победник над сите чувства, ама стана слепа, а Лудоста ја следи на секој чекор
izvor: romanticni.com.mk

ЛЕГЕНДИ ЗА АЛЕКСАНДАР МАКЕДОНСКИ

Александар Македонски рекол:

Водачот пред битката треба да мисли како да победи, а не за последиците од поразот.
Јас претпочитам кратко да горам, отколку долго да чадам.
Славата не се постигнува со туѓи раце.
Во политиката нема вистина, има само насоки како да се постигне целта.
Успехот претставува најголема убедувачка сила.

Постојат голем број на легенди за славата, борбеноста на нашиот историски херој, двигател на светот. Па дури и светски познатиот средновековен морепловец и патеписец Марко Поло запишал неколку. Тој е роден некаде околу 1254 година во Венеција. Неговиот татко и чичко биле познати трговци. Поради својата трговија, во 1260 година тие тргнале на пат од Узбекистан за Кина, од каде се вратиле по девет години. По две години со себе го зеле и Марко Поло и повторно тргнале за Кина. Минале низ многу азиски земји. Тие биле првите Европејци за кои се знае дека ги посетиле пустината Гоби и висорамнината Памир. Марко Поло се сретнал со Кублај-кан и се вработил во неговата администрација. Три години бил управник на еден кинески град, а татко му и чичко му, исто така, работеле во служба на Кублај-кан. Тројцата останале во Кина до 1292 година, по што заминале за Иран. Претходно ги посетиле Суматра и Индија. Во Венеција се вратиле во 1295 година. Во 1298 година Марко Поло бил затворен поради учество во војната меѓу Венеција и Џенова. Во затворот тој им го раскажал на затворениците целото свое патешествие. Следната година го ослободиле и се вратил во Венеција. Неговите записи се објавени во 1300 година во делото "Патувањата на Марко Поло" и тие се сметаат за најпознатите патеписи во историјата. Прв пат средновековните Европејци се сретнале со подетални записи за животот во Кина и во другите далечни азиски земји. Се смета дека таа книга предизвикала интерес и кај Кристифор Колумбо да ги преземе своите патувања. Марко Поло починал во 1324 година. Каква е поврзаноста на Марко Поло со Македонија и со Македонците?

Најнапред да кажеме дека тој поминал непосредно покрај македонскиот брег во Егејското Море пред да се врати во Венеција во 1295 година. Претходно тука поминале и татко му и чичко му Николо и Мафео Поло, во 1260 година. Но, тоа не е сè.
За време на своето патување Марко Поло запишал четири легенди за Александар Македонски и ги објавил во 1300 година.
Првата легенда "Осаменото дрво" била запишана некаде во северниот дел на Иран. Таму на Марко Поло му било кажано дека во тие земји постоело едно осамено дрво среде огромна пустина. Наводно тоа дрво изникнало на местото на големата битка меѓу Александар Македонски и персискиот цар Дарие. Поло запишал дека тоа дрво било со огромна големина и дека од едната страна имало зелени лисја, а од другата бели. Она што е многу интересно е фактот дека на најстарата зачувана претстава на битката кај Ис (мозаикот од Помпеј од 80 год. пред Христа) навистина во позадината се гледа едно осамено дрво.
Втората легенда за Александар Македонски, која Марко Поло ја запишал во Азија, носи наслов "Наследникот на Александар". Според оваа легенда, Александар се оженил за ќерката на Дарие некаде на територијата на денешен Авганистан. Од тој брак тие добиле деца, кои пораснале, се омажиле и се ожениле и така нивното потомство стигнало сè до 18 век т.е. до посетата на Марко Поло на тие краеви. Тој запишал дека пристигнал во земјата Бадакшан, чии владетели себеси се сметале за директни потомци на Александар и на неговата персиска невеста. Во чест на својот наводен предок, тие ја носеле титулата "Зулкарнијан" (тоа претставува исламско описно име за Александар Македонски, под кое се смета дека тој е спомнат во Кур'анот).
Според третата легенда со наслов "Последниот еднорог", познатиот коњ на Александар - Букефал, наводно до четиринаесеттата година од животот бил еднорог. Во претходно спомнатата земја Бадакшан, имало стадо еднорози, кои потекнувале од Букефал. Ова стадо било во сопственост на некој богат член на кралското семејство. Кралот посакал да добие макар и еден еднорог од тоа крдо, но богаташот го одбил. Поради тоа, кралот наредил да го убијат. За да му се одмазди на кралот, жената на богаташот им наредила на своите слуги да ги убијат сите еднорози. Така била прекината лозата на Букефал.
Четвртата легенда за Александар Македонски која ја запишал Марко Поло носи наслов "Александровата преграда". Оваа легенда се однесува за еден настан кој наводно се одиграл на територијата на денешна Грузија. Според легендата, во оваа земја било запрено напредувањето на Александар, затоа што пред него се појавил опасен теснец. Од едната страна се наоѓало морето, а од другата имало непреодни планини со густи шуми пред нив. Овде Александар решил да изгради преграда во теснецот меѓу двете планини.
На тој начин ги спречил племињата кои го напаѓале и ги отсекол од цивилизираниот свет. Таа преграда го добила името "Железна порта". Интересно е тоа што подоцна многумина се обидувале да ја пронајдат таа "Железна порта". Така, на пример, некои средновековни арапски географи сметале дека оваа преграда всушност е Кинескиот ѕид, а други, пак, сметале дека се наоѓала во Дагестан.

Гордана Димовска

ДЕДО ЈАКОВАТА ЧЕШМА

Поради големиот интерес кај голем број од читателите за легендите, еве уште една мошне интересна легенда за чешмата на Дедо Јаков
Овој настан се смета дека се случил некаде околу 1875 година. Во ова време живеел дедото Јако во селото Калањево – неготинско. Тој имал четири сина како што народот ги нарекувал – челад во тајфата, радост во куќата. Главно се прехранувал од неколку нивички кои ги обработувал со синовите. Имале и неколку овци. Па така го тркалале некако животот, крпен-трпен.
.Се било во ред се додека во селото не навлегле арамиски дружини од Арнаути, Турци кои крстосувале низ блиските планини.

Еден од синовите, Фило, бил убаво и стројно момче. Тој најмногу се грижел за овците и често го пасел своето стадо кај местото наречено Габер – Кејна и Вешеглав. Еден ден нему му се смачило па решил да се затскрие под некои сенки и да се одмори убаво. Зел да руча и веднаш потоа отишол до блискиот извор да се напие вода. Токму во тој момент дошле арамии вооружени со пушки и пукале во него. Фило бил смртно погоден и се струполил покрај изворот.
Стадото со неговите овци го растерале по ридот и небаре в земја пропаднале,ниедна не останала Еден селанец кој жнеел спроти ридот, со слушнал пукањето. Видел како каделка чад се дигнала од куршумите некаде кај месноста Габер-Кајна. Не го трпела кожа. Се искачил на ридот да види што се случило. Ги видел арамиите како забрзано преку ридот го префрлуваат стадото. Фило го немало со нив. Се присетил дека не ќе било на арно и дека овчарот го имаат убиено. Дотрчал во селото абер да стори, да им јави на селаните што видел. Се им раскажал што видел, како било и што било. Веднаш неколку мина вредни мажи зеле два вола и ги прегнале во дрвената кола. Се упатиле кон местото каде секогаш Фило ги пасел своите овци. Го пронашле убиен крај изворот. А нешто понастрана од него и кучето убиено. Искршиле гранки од дабјето и го покриле трупот, го качиле на воловската кола и молчејќи тажни се вратиле во селото. Како што доближувале дома, така посилно се слушале тажачки. Неговата мајка со силен глас плачела и редела – Фило чедо , фиданка откината, кој ќе ни тера милно стадо, кој ќе ни паси руди јагниња.
Сите во селото го исплакале, го истажиле како што било редот и обичајот. Дедото Јако никако не можел да го преболи синот. Тој живеел уште многу години потоа ама срцето му се гламјосало од жал за син му. Од тој ден, не видел бело видело. Решил да изгради чешма во спомен на Фило, крај селскиот пат. И ден денес постои чешмата и е наречена Дедо – Јаковата чешма.
Извор: Судбини и населби – легенди, Неготино 1981 – Киро Андонов.

ЛЕГЕНДА ЗА МАРИОВО

Познато е дека постојат многу легенди за потеклото на името Мариово. Според една од нив се вели дека името Мариово е добиено по некоја убавица Марија. Таа се согласила да живее во турскиот харем но под услов бегот да не врши исламизирање, потурчување на населението од тој крај. Па така и турскиот бег и дал ветување дека ќе го испочитува нејзиното барање и селаните се спасиле од натамошно потурчување и градење на џамии. Во чест на убавата Марија, оваа област го добила името Мариово.
Другата легенда вели дека името Мариово доаѓа од верувањето дека пред многу векови таму постоело море за што сведоци се многубројните карпи во облик на школки.
Мариовскиот крај плени со својата едноставност, но преубава природа. Мариово е област која крие безброј тајни, легенди, културна оставнина. Таму е и родното место на една од најголемите македонски народни хероини – Калеш Анѓа. Во Мариово може да се најде и најубавата македонска народна носија, најубавите македонски народни песни, митови и преданија. Интересно е тоа што невестинската мариовска носија тежи дури и 48 килограми.
Кога се зборува за природната реткост, постои една друга легенда, за која се вели дека е најинтересна и највпечатлива а ја нема во записите за македонското културно богатство. Тоа е “Легендата за тревата што бега”.
Во неа се зборува за волшебниот напиток кој често во приказните му дава сила на јунаците за да им помогне во искушенијата и премрежјата на личната иницијација. Растението според Мариовци го добило името по карактеристиката да може да го скинат само одбрани луѓе. Од тревата што бега, која за неупатените изгледа сосема обично, се правеле амајлии кои ги заштитувале луѓето од зло. Нив ги носеле војниците, низ сите војни кои го зафатиле Мариово а многу од нив ја избегнале смртта благодарејќи на волшбеното растение.
Според народното мислење, мариовците се досетливи луѓе, силни и инаетливи борци против
неправдата. За овој факт потврдуваат безбројните приказни низ историјата. Во легендата за Калеш Анѓа, овековечена во истоимениот роман на Стале Попов. Куќата од каде што потекнува најубавата и надалеку позната мома од селото се уште гордо стои на оригиналните темели во Старавина. Според преданието, преубавата Анѓа, несакајќи да се потурчи, била грабната и однесена кај турскиот бег во Прилеп. Жителите на мариовските села биле разгневени од овој настан па решиле да ја земат правдата во свои раце. Отишле и успеале да ја вратат Калеш Анѓа дома. Потоа се сокриле во тврдината Пешта која и денес се заѕира од селото, во која живееле под опсада цели десет години, се додека една баба не ги предала на Турците.
Според оваа легенда, Анѓа завршила во Истанбул. Таму таа го сретнала својот брат близнак Анѓеле, го препознала по белегот на ногата и тој ја вратил назад во селото. Денес куќата во која живеела Калеш Анѓа се уште постои и е дел од зафатот на домашните и на странските залагачи за репарирање на културните споменици на Мариово.
А кога се зборува за мудроста и истрајноста на мариовци, не може да не се спомене еден од највпечатливите ликови, мудриот Итар Пејо. Постојат преданија кои потекнуваат од неговото време и според кои се смета дека Пејо живеел во селото Градешница. Тој е човекот кој го збогати македонското културно наследство со своите итроштини и мудрости на кои никој не останал рамнодушен. И ден денес се со задоволство читани и барани. Стале Попов уште од мал дете се воодушевувал на народните раскажувања, од остроумноста, трпеливоста, смислата за хумор кај македонскиот народ. Со својата издржливост, работливост, досетливост, богатството од народни песни, приказни, гатанки, ги победувал тешкотиите низ годините на ропства и страдања. Иако претставува синоним за мудрост во мариовскиот крај нема иницирана акција за изградба на негов споменик кој би бил атракција за туристите. Се што е вредно треба да се истакне, треба да се памети и да трае вечно во меморијата на генерациите кои доаѓаат.
Со сите свои убавини, познати ликови од минатото, симбол на непокорот, Мариово би можело да прерасне во музеј во кого би се изложиле и голем број стари, вредни записипредмети од античко време,шлемови, катарки за вода останати од Првата светска војна. Исто така значаен е регионот и по тоа што низ него врвел и римскиот пат Виа Игнација.
Во Мариово има и прекрасни цркви и манастири. Само во Градешница има девет а за најстара се смета црквата Св Димитрија која потекнува од 14 век. Во Старавина постои и црква со необично име – Магарешка црква. Неа ја граделе Бугари, но бидејќи населението не ги поддржувало во градењето, црквата останала недовршена и постанала засолниште за селските магариња по што и го добила името магарешка црква.

ЛЕГЕНДА ЗА БЕЛА ИЦА И АЛЕКСАНДАР МАКЕДОНСКИ

Автор: Ванѓелко Лозановски

Момчиња храбри, мудри и умни доаѓаа дури и од најоддалечените места на Македонија, со надеж да се сретнат со Бела Ица, да ја посакаат и да ја земат за свој животен сопатник. Но за жал како доаѓаа, така се враќаа со тага и бол по убавицата – самовила. Некои ја имале таа среќа барем да ја видат оддалеку и со тоа да бидат задоволни и среќни. И со длабок занес да зборуваат за таа магична средба.
Бела Ица не беше прикажана само со својата убавина, туку и со нејзината храброст, мудрост и снаодливост. Ретко излегуваше од нивниот имот, а уште поретко се мешаше сред народот. Имаше чудесни желби и копнежи, поинакви од другите, сакаше да шета само по планината, да ги совладува височините и карпите, да трча по падините. Најголема желба имала да јава на нивниот бел коњ. Кога ќе загосподареше ваков копнеж во нејзината душа, се облекуваше во машки алишта, носеше сабја и како комита на белиот коњ јуришаше по планината. И птиците пееја за нејзината убавина, бистрина и храброст.
Еден убав сончев ден Бела Ица се облече во сопствената најубава облека, долго време ја дотеруваше нејзината кадрава, долга коса, која се спушташе по нејзината витка снага и беше вистинска богиња – убавица. Понесена со чудесен занес со бардињата в раце се спушти по каменливиот рид кај изворот. Само што го наполни првото барде, кај изворот пристигна коњаница од царски луѓе. Бела Ица најпрво се збуни, но набрзо се смири и го наполни и другото барде. Царските луѓе изморени и испотени седнаа по карпите околу неа. Кога се исправи ги стаписа со нејзината убавина. Веднаш го препозна нивниот водач кој од другите се разликуваше по поблеката и убавината. Сосема смирено како газела му пријде со сребрен насмев по нејзиното румено лице;
- Вие сте уморени и жедни. Напијте се непознат делијо! Сите онемеа и збунето гледаа кон планинската убавица.
- Ви благодарам храбра и мудра девојко! Јас сум вашиот цар!
- Александар Македонски! – дополни возбудената Бела Ица. Да ви се многу години честити цару!
Да си ми жива божице на убавината. Ти си дарувана за мојот царски двор, да бидеш моја или да избереш еден од моите дворјани. Ти не си за да живееш во овие планини.
- Јас сум среќна што сум родена во овие предели. И вечно би останала овде, но ако е ваша царска желба да живеам во вашиот двор, јас би се покорила на вашата заповед, честити цару! Се поклони и му ја бакна десната рака. – Вашата желба треба да ја слушне татко ми. Тој никогаш не е против моите желби.
- Во право си мудрице-девојко убавице. Ќе дојдам дома со моите најблиски. Но за тоа треба да помине малку време, јас сум тргнат на далечен пат. А кога ќе се вратам, ќе ја позлатам твојата рака, ќе те земам во дворот за мене или за друг дворјанин. Сакам да си секогаш во моја близина.
- Како ќе посакате честити цару, нека биде по ваша милост, јас сум млада, имам време за чекање.
- Моите зборови се закон за мене и не ги повлекувам. Тоа што го ветив ќе го исполнам. По овие зборови, царот Александар Македонски се поздрави со Бела Ица и со својата дружина јурнаа по патот.
Бела Ица ги зеде бардињата, полета по ридот, се искаќи на карпите од каде долго гледаше во царските луѓе, кои брзаа со своите коњи по патот кој се извиваше крај реката.

За оваа средба Бела Ица и кажа само на мајка и и на никој друг. Легнуваше и стануваше со спомените од таа средба, веруваше на царските зборови, затоа одби стотина, стотини младинци кои ја бараа за невеста. И Бела Ица стрпливо чекаше. Настанот постепено се бришеше од нејзиното лице, имаше лошо претчувство и една вечер во длабоката ноќ почука некој странец на вратите. Тоа беше царски човек кој и даде злато на Бела ица. И го соопшти најтрагичното дека царот Александар македонски починал во далечините, но испратил порака за Бела ица, пари и понуда да оди во царскиот двор. Таа се ожалости, не сакаше ни едно, ни друго. Посака само да остане во родниот крај. Царскиот човек и ги остави парите и замина.
Следуваа долги и непреспани ноќи за Бела Ица. Еден ден одлучи со парите на местото од каде што го гледаше саканиот цар да подигне црква на карпите и височината од каде се открива патот и црквата да ја посвети на Александар Македонски. Тоа и го сторила. Од останатите пари Бела Ица им подигна куќи на тие што ја граделе црквата. Така почнало да се оснива селото. Селаните во нејзина чест по нејзината смрт ова село го именувале со нејзиното име Бела Ица, а подоцна од тоа Белаица. Црквата Александрија многу настрадала за време на турската наезда, но повторно била обновена, но за жал од разбојнци пак разрушена и ограбена. И денес постои на истото место црквиче кое го носи името Александрија и секоја година во него се слави славата Александрија на 26 мај. Оваа слава е летна слава за целото село.
Ова предание и денес Беличани го чуваат како скап завет и го пренесуваат од колено на колено.

Целосната легенда е во книгата Љубовната одисеја на Александар Македонски и Бела Ица од авторите Ванѓелко Лозаноски и Гордана Димовска

Photo image by Petar Luka

Thank you

ЛЕГЕНДА ЗА НЕМАТА ЦРКВА

Зошто некои молитви не допираат до Бога!
Постои стара легенда која кажува зошто понекогаш нашите молитви се бесплодни. Во дамни времиња живеел некој старец кој многу се молел и често се грижел за човечките гревови. И му било чудно зошто понекогаш се случува луѓето да одат во црква, да му се молат на Бога, а сепак и понатаму да живеат лошо.“Господе”, си мислеше тој – “Дали Ти одговараш на нашите молитви? Еве, луѓето постојано се молат за да живеат во мир и во покајание, но никако не успеваат во тоа. Да не е, можеби, нивната молитва суетна”? Еднаш со тие мисли потона во сон. И, на негово изненадување, еден Ангел, сиот во сјај, го обвитка со крилото и го понесе високо над земјата. Како што го носеше сè повисоко и повисоко, сè послабо се слушаа звуците од Земјата. Не се слушаа гласовите на луѓето, стивнаа песните, стивнаа звуците. Наеднаш замре сиот џагор на суетниот човечки живот. Само повремено однекаде доаѓаа нежни хармонични звуци, како звуците на далечна флејта. – Што е тоа? – праша старецот. – Тоа се свети молитви – одговори Ангелот, – само тие се слушаат тука!– Но, зошто се толку тивки? Зошто има толку малку такви звуци? Еве, сега сиот народ се моли во храмот...Ангелот го погледна со тажно лице. – Сакаш ли да знаеш зошто? Погледни... Далеку долу се гледаше еден голем храм. Со чудесна сила се отворија неговите ѕидови и старецот можеше да види сè што се случува внатре.Храмот секогаш беше полн со луѓе. Во храмот имаше и голем хор. Свештеник во комплетна облека стоеше во олтарот. Службата беше во тек! За каква служба се работеше, не можеше да се каже, зашто не допираше никаков звук. Свештеникот нешто чита на брзина, мрмори, но зборовите не допираа до горе. Диригентот го рашири нотниот текст: хорот се подготвуваше да пее.
„Аха, хорот сигурно ќе го чујам“ – си помисли старецот. Диригентот ја даде интонацијата, ја подигна раката и даде знак за почеток, но, како и претходно, – царуваше тишината. Беше мошне чудно да се гледа: диригентот мавташе со рацете, даваше такт со ногата, басовите се вцрвија од напрегање, тенорите запнуваа кревајќи ја високо главата, сите ја отвораа устата, но песна немаше. „Што е ова?“ – си помисли старецот. Го пренасочи погледот на луѓето што се молеа. Ги имаше мошне многу, на различна возраст и на различни општествени позиции: мажи, жени, стари и млади, господа и прости селани. Сите се прекрстуваа, се поклонуваа, многумина шепотеа, но ништо не се слушаше. Целата црква беше нема. – Зото е така? – праша старецот.– Да се спуштиме, и ти ќе видиш и ќе разбереш, – му рече Ангелот.Брзо и невидливо, без некој да ги запримети во храмот, се спуштија во самиот храм.
Една жена, облечена обично, стоеше напред и се чинеше дека се моли од сето срце. Ангелот и се доближи и тикво ја допре... И старецот наеднаш го виде нејзиното срце и ги разбра нејзините мисли. „Ах, тоа проклето жениште! – размислуваше таа. Повторно е во нова облека. Мажот и е пијаница, децата невоспитани, а таа си нема гајле! ... Само на облекување мисли!“
До неа стоеше елегантно облечен човек и замислено гледаше во иконостасот. Ангелот ги допре неговите гради, и пред старецот се отворија неговите тајни мисли:
„... Какво разочарување! Толку лошо тргував... изгубив илјада, а можеби и илјада петсто...“Понатаму стоеше едно момче. Тој не се молеше, туку за сето време гледаше на местото каде што стоеја жени, црвенееше и се преместуваше од една нога на друга. Ангелот го допре, и старецот ги прочита неговите мисли:
„Колку е згодна оваа Дањуша!... Кај неа сè вреди: убава е, а има и добра работа... Таква жена би сакал да имам! Но, дали таа би ме сакала?“Ангелот допре многу други присутни во храмот, и сите имаа слични мисли, празни, световни. Пред Бога стоеја, но на Бога не мислеа. Само изгледаше дека се молат.– Разбираш ли сега – го праша Ангелот. – Таквите молитви не допираат до нас. Затоа и изгледа така – сите тие се неми...
Во тој миг прозборе силен детски глас: „Господе! Ти си благ и милостив. Спаси, помилувај и исцели ја мојата сирота мајка...“ Во аголот, залепен до ѕидот, стоеше момче. Во очите му се гледаа солзи. Се молеше за својата болна мајка. Ангелот го допре и старецот го виде неговото срце. Во него имаше грижа и љубов. – „Еве молитва којашто допира до нас! – рече Ангелот. Ете зошто лицемерните, формалните молитви не допираат до Бога и не донесуваат плод.